Zakka

Zakka (雑貨) betekent letterlijk "diverse goederen" en het is al een tijdje een retailtrend in Japan. Je spreekt het uit zoals het er staat, alleen voor de "z" zit een lichte "t". Tzakka.

Zakka-stores zijn grote of kleine winkels met snuisterijen, handgemaakte producten, kopjes, schoteltjes, potjes en pannetjes. Ze verkopen alles voor huis, tuin en keuken, maar bijvoorbeeld ook klein speelgoed, sieraden en accessoires. Eigenlijk is HEMA een typische zakka-winkel. Japanners die naar Nederland komen zijn daarom ook zo gek op de HEMA. Leuke,  "kawaii" (= cute) en vooral betaalbare spulletjes om het dagelijks leven aangenaam te maken. Ik geloof er ook heilig in dat HEMA enorm kan scoren in Japan. Flying Tiger, de Deense winkelketen, heeft het al aangedurfd om in Japan te starten en hun twee winkels in Osaka en Tokyo zijn een groot succes. Men staat er letterlijk voor in de rij.

Zakka is ondertussen ook al een gangbare term in andere delen van Azië. Alleen, als ik google op zakka, dan kom ik ook bij Amerikaanse sites waar eigenlijk alleen handgemaakte borduur-, naai- en breispulletjes op staan. En dat is gek, want in Japan staat zakka voor een veel breder assortiment. De Amerikaanse pinners op Pinterest hebben voornamelijk ook knutsel- en DIY spulletjes op hun zakka-borden staan. Bij de Aziatische pinners en zeker als je zoekt op het Japanse woord 雑貨 zie je dat men onder zakka een veel grotere verscheidenheid aan producten verstaat.

Retailtrends hebben mij altijd geboeid en ik had via social media al veel voorbeelden gezien van zakka-stores in Japan. In november was ik in Japan en heb ik er een paar in Kyoto bezocht.

In het noorden van de stad vind je Keibunsha (www.keibunsha-books.com - de site op zich is al leuk). "Books, gifts and gallery" staat er op de site en dat is ook precies wat het is. Een prachtige grote boekwinkel met daarnaast een zakka-gedeelte, waarbinnen een deel gereserveerd is voor exposities van illustratoren of andere kunstenaars. De zakka variëren enorm: eetgerei, meubels, pennen, opgezette vlinders, you name it. Het lijkt wel of alles random is neergezet, maar dat is het niet. De sfeer van een rommelig tweedehands brocante-winkeltje wordt zorgvuldig nagebootst. Er zijn, ook in de boekwinkel, geen strakke schappen maar houten tafels, dressoirs, kasten en planken. Dat zorgt er ook voor dat je nieuwsgierig bent naar de spulletjes in elk hoekje en op elk plankje en tafeltje. Ik was daar op een zondagmiddag en ondanks dat het er erg druk was heerste er een rustige, relaxte sfeer. Hier een kleine impressie.

Vlakbij Keibunsha zit een klein café dat "Anone" heet. Een zakka-café, want ook zij verkopen sieraden, tape, wol en andere spulletjes. Het café is klein en knus en heeft een jaren '60 huiskameruitstraling. De menukaart is niet uitgebreid, maar, als je toevallig in de buurt bent, hun curry rice is heerlijk.

Ik zie het wel voor me, een HEMA in Tokyo. Een mooie selectie van het assortiment, niet in strakke schappen maar opgesteld in houten kasten en planken, met hier en daar een dressoir als kopstelling of actiemeubel. En het restaurantgedeelte ingericht als een Hollandse huiskamer, koffie met stroopwafels en pannenkoeken op het menu. Oh, en niet te vergeten de HEMA-worst. Zakka uit Holland, succes verzekerd.

Een paar andere voorbeelden van mooie zakka-stores:
Angers, downtown Kyoto, is ook een voorbeeld van een mooie zakka-store, geïnspireerd door Scandinavisch design. www.angers.jp
Greenpoint "books and things" in Yokohama ga ik zeker de volgende keer dat ik in Japan ben bezoeken. info.gpbat.com

Kyoto

Ik ga weer naar Japan. En wel heel binnenkort. Heb een mooie freelance opdracht voor het schrijven van de corporate story van een Japans bedrijf. Daarvoor moet ik ook interviews doen in Japan. Na de interviews blijf ik nog een tijdje in het land van de rijzende zon. Allereerst ga ik naar Kyoto. Lang geleden, tijdens mijn studie Japans, verbleef ik met twee studiegenoten twee maanden in deze prachtige stad, de voormalige hoofdstad van Japan.

We waren "rusuban" - huis-oppassers. In juli en augustus is het in Kyoto extreem vochtig en heet. De bewoners van het huis, een Japanse universiteitsdocent en zijn Franse echtgenote, gingen elk jaar in de hete zomermaanden een maand naar Frankrijk. Hun vaste rusuban kon dat jaar niet en zij zochten studenten die op hun huis en drie katten wilden passen. Wij vertrokken jong en naief naar het land dat we alleen nog maar kenden uit de boeken.

Naderhand realiseerde ik me pas hoe uniek deze kans geweest is, een maand in een huis in Kyoto! Het huis was ook nog authentiek Japans, alles van hout met een schuifdeur als voordeur -die niet op slot kon- en alleen maar kamers met tatami - Japanse vloermatten.

Slapen deden we op futons, Japanse dunne matrassen die je uit een kast haalt, op de tatami legt en de volgende ochtend weer opbergt. De futon was te klein voor mijn 1,86 meter, maar omdat je feitelijk op de vloer lag, maakte dat niet uit. Ik stootte wel constant mijn hoofd, elke doorgang in het huis was net te laag.
De woonkamer had tatami met een kotatsu. Een gat in de grond met een tafel er boven. Je zit op een kussentje op de tatamivloer, met je benen naar beneden onder de tafel. In de winter wordt er ook wel tussen het dubbele tafelblad een deken gelegd, die over je bovenbenen wordt gedrapeerd. En als het nog kouder is plaatst men een warme stoof onder de tafel zodat je lekkere warme voeten krijgt.

Ik herinner me ook de kleine badkamer met een diep bad. Uit de kraan kwam alleen maar koud water, daar vulde je aan het begin van de avond het bad mee en door een kacheltje dat je buiten moest aansteken, werd het water verwarmd. Voordat je een Japans bad instapt moet je zorgen dat je schoon bent, de hele familie maakt gebruik van hetzelfde badwater. Dus naast het bad stond een krukje en een paar plastic bakjes. Met de bakjes schepte je water uit het warme bad en daar waste je jezelf mee. Daarna stapte je in het - vaak ondertussen erg heet geworden - water waar je dan een tijdje in bleef relaxen. Voor mij was het krukje te laag en het bad te klein, maar alles went.
Als iedereen in bad was geweest, ging er een houten deksel op het bad om het water warm te houden. De volgende ochtend wasten we ons weer met het nog warme water. Erg efficiënt.

De bewoners van het huis hadden voor ons drie fietsen gehuurd. Japanse fietsen zijn natuurlijk niet anders dan die van ons. Behalve dat de gemiddelde Japanner redelijk klein is en ik dus een maand heb rondgefietst op een kinderfiets. Zo voelde het althans en zo zag het er volgens mij ook uit, maar ook hier, alles went. We fietsten overdag naar één van de 2000 tempels en schrijnen die Kyoto rijk is. En 's avonds hebben we het nachtleven van Kyoto verkend. Van alternatieve ska-tent tot luxe nachtclub, de fiets bracht ons overal.

Het zijn mooie herinneringen. Na mijn studie ben ik vaker in Japan geweest, maar altijd in een gewoon westers hotel en nooit als toerist. De komende reis is ook grotendeels zakelijk, maar ik gun mezelf drie dagen Kyoto. Om weer naar de Kingakuji - het gouden paviljoen - te gaan, de Kiyomizudera, downtown Kawaramachi en Shijodori, Kamogawa... Alles per openbaar vervoer, maar in gedachten op een te kleine fiets.

Zo groen als thee

"Ik denk dat we hier wel wat kunnen drinken, thee ofzo" zei hij en hij wees op een klein gebouw in het park.
We, Martin en ik, waren die middag uitgenodigd door Hideyoshi Saito, plantkundig onderzoeker aan de Universiteit van Chiba. Een zachtaardige, bijna verlegen Japanse man van in de veertig die we in Nederland hadden ontmoet. We hadden hem en zijn vrouw, fervente Holland-fans, een middag meegenomen door de Schermer- en Beemsterpolder. Drie weken later stond onze Japanreis gepland en we spraken af elkaar ook in Japan te ontmoeten.

Na een bezoek aan zijn werkplek op de universiteit en een heerlijke, maar behoorlijk zware "ramen lunch" (Japanse noedelsoep) nam Saito-san ons mee naar een prachtig parkje, genaamd Tojotei garden, direct gelegen aan het universiteitsterrein. Matsudo is een klein, redelijk doorsnee Japans plaatsje en de omgeving van de universiteit blinkt ook niet uit in schoonheid. En dan toch, na het beklimmen van een oude stenen trap, verborgen achter dichte bomen, bevind je je dan zomaar in zo'n mooi en goed onderhouden parkje, met een klein museum, een fantastisch oud Japans huis en een adembenemende tuin. Het huis was de residentie van de broer van de laatste shogun Tokugawa Yoshinobu en nu open voor publiek. Op onze sokken liepen wij over de tatami van kamer naar kamer, allemaal met uitzicht op de tuin. We waren even terug in de tijd, als gasten van de invloedrijke Tokugawa familie.

Saito-san ging het gebouwtje binnen en ik hoorde hem vragen of we thee konden drinken. Een vrouwenstem sprak hem toe, hij kwam naar buiten en wenkte ons: "Kom maar naar binnen".

Het was een klein houten huis, ook met tatami, dus we moesten weer onze schoenen uit. Er schuifelden wel vier dames in kimono rond en blijkbaar waren wij de enige gasten. We werden in een kleine ruimte gedirigeerd en moesten gaan zitten op de tatami. Een van de dames begon een verhaal in het Japans over de geschiedenis van het park, de Tokugawa familie en het huis. In de hoek begon een andere dame thee te bereiden, op de traditionele Japanse manier. En nog een andere dame zette ons een zoet gerechtje voor... Ik realiseerde me dat we niet zomaar een kopje thee gingen drinken, we waren in een heuse Japanse theeceremonie beland.

Tijdens een theeceremonie wordt echte Japanse thee bereid, matcha. Groen poeder waarop heet water wordt geschonken dat vervolgens wordt geklopt met een soort kwastje van bamboe tot een laagje groene soep. Geserveerd in een aardewerken kom. Alles met volledige aandacht en volgens strikte regels.

Als ik geweten had dat we deze thee zouden drinken dan had ik Martin wel van te voren gewaarschuwd. Matcha smaakt totaal anders dan alle thee die hij ooit gedronken had. Maar volledig in de ban van het onverwachte moment van de theeceremonie en dat we dit samen meemaakten, keek ik bijna ontroerd hoe hij de kom aan zijn mond zette en de thee in twee teugen tot zich nam.

"What the fuck was dat?" vroeg hij toen we weer buiten stonden. "Ik nam een slok en ging bijna over mijn nek..dat was geen thee, het bleef plakken in mijn keel..". Matcha smaakt wat grondig en bitter en is dikker dan gewone thee. En als je denkt dat het groene thee is zoals wij die kennen dan is het inderdaad een vreemde ervaring.

We bedankten Saito-san voor deze bijzondere middag. De theeceremonie was voor ons beiden een prachtige verrassing, maar zeker voor Martin die nog nooit eerder zoiets had meegemaakt. Saito-san glimlachte wat besmuikt. "Ik wist niet dat ze hier theeceremonies gaven, hoor, ik dacht eerlijk gezegd dat het een gewoon theehuisje was". En hij liet er op volgen: "Ik heb zo'n theeceremonie ook nog nooit meegemaakt. Het was voor mij ook de eerste keer...".  

Micaela en Purikura

Ze heeft meer dan 125.000 abonnees en 10.000 views op haar  video-blogs. De populaire blogs zijn zelfs gemiddeld 30.000 keer bekeken. Micaela, een Canadese die al 7 jaar in Japan woont, daar gestudeerd heeft en elke week een video maakt over het leven, en specifiek haar leven, in Japan. In haar video's spreekt ze Engels en Japans door elkaar, maar alles met ondertiteling.

Het filmpje hier boven gaat over de "purikura technologie" - purikura is een afkorting van het merk "purinto kurabu" "Print Club", en is de naam voor het laten maken van fotostickers van jezelf. Een purikura is zowel de naam van de fotomachine als van de stickers/foto's die er uit komen. De machines zijn vergelijkbaar met de fotohokjes die wij kennen voor pasfoto's, maar dan uitgebreid met fancy features - een touchscreen waarbij je allerlei extra's kan toevoegen - kleuren, tekst, achtergronden, effecten. Niet alleen krijg je mooie achtergrondjes en tierelantijntjes om je heen, maar steeds meer purikura zorgen ervoor dat je er op de foto uit ziet alsof je een facelift, botox, ooglift, haarkleuring en visagie hebt gehad. De fotootjes komen er uit als stickers die je kan delen en gebruiken om je eigen agenda, telefoon of whatever op te vrolijken. Het is al jaren erg populair in Japan, vooral onder meisjes, jonge vrouwen en koppels en de techniek wordt steeds geavanceerder. Wil je meer lezen over purikura? Hier een Engelstalige blog Purikura blog, geheel gewijd aan alle soorten en maten die er zijn. Did you have your purikura today?

Hiroshi

Hij is 45 jaar, werkt op een overslagbedrijf in een plaats 2 uur ten noorden van Tokyo en is al opa. Hij heet Hiroshi. En hij is mijn vriend. Op twitter, op facebook en op skype. Hij spreekt geen woord Engels, maar communiceert met iedereen over de hele wereld via google translate. Dit levert soms grappige maar tegelijkertijd aandoenlijke teksten van hem op.
Er was een flinke aardbeving in Japan geweest en wij - zijn internationale vrienden op facebook -  vroegen hem of alles ok was. Hij antwoordde: "Yes, I am cheerful. There is not the damage too. The dead person does not appear in Japan, too. Thank you."
Ik had geen idee dat zijn dochter zwanger was, dus toen dit ineens op facebook verscheen moest ik het wel een paar keer lezen om de betekenis te snappen.."In 2,915 g of now, a grandchild was born. Girl."

We sturen elkaar ook kleine presentjes. Hij heeft van mij een sleutelhanger met een klompje gehad. Hij stuurde mij een zakdoek met het motief van Japanse kersenbloesem. Daarna kreeg ik van hem een sleutelhanger met een gevallen blaadje van de kersenbloesem in een plastic fotolijstje. Zelfgemaakt. Om het feestelijke gevoel dat men in Japan altijd heeft als de Japanse kersenbomen bloeien te delen, schreef hij mij.

Toen ik twitterde dat ik Hollandse groene thee niet zo lekker vond als de Japanse groene thee, stuurde hij mij een heel pak Japanse thee op. En ik trakteerde hem vervolgens op diverse smaken AH en Pickwick theezakjes en Haagse Hopjes. Het zijn "takaramono" - kleine schatten, die hij, maar ook ik, met liefde bewaren.
Meestal communiceren we in het Japans, maar ik kreeg met kerst een prachtige kerstkaart met daarin een handgeschreven "Merry Christmas! Please take care about a body."