vrijdag 1 januari 2016

Nieuwjaarsdag in de sneeuw - Kyoto



Kyoto, Japan. Het is 1 januari 2015, half 12 in de ochtend en de straten zijn verlaten. Mensen hebben tot diep in de nacht het nieuwe jaar gevierd en velen zijn opgebleven tot de eerste zonsopgang van het jaar - een Japans ritueel. Het was koud en helder vannacht, dus die moet prachtig zijn geweest. Ik werd pas halverwege de ochtend wakker en toen ik op het journaal de beelden zag van de eerste zonnestralen en  opgetogen Japanners, die in hun handen klapten en juichten, voelde ik een steek van spijt dat we dat moment voorbij hadden laten gaan.

Er dwarrelen wat lichte sneeuwvlokjes uit de lucht als we vanuit het hotel richting het keizerlijke paleis lopen. Het paleis ligt in Kyoto Gyoen, een enorm park in het midden van de stad. De keizerlijke familie heeft haar officiële residentie in Tokyo, maar Kyoto was van 794 tot 1868 de hoofdstad van Japan. De stad draagt de meer dan duizend jaren voornaamheid nog steeds met trots en gratie. De tweeduizend Boeddhistische tempels en Shinto-schrijnen1) worden fantastisch onderhouden, al zijn ze soms volledig ingebouwd tussen huizen, kantoren en flats. Maar die lijken te vervagen tot schemerige figuren die op de tempels neerkijken als ouders die waken over hun kinderen. Kyoto koestert haar geschiedenis en in de straten van  Gion - ooit het beroemde en beruchte, maar immer bruisend uitgaanscentrum van de stad - weerklinken tussen de houten huizen nog steeds de klepperende geta 2) van de geisha.
1) Shinto is de oorspronkelijke religie van Japan en wordt gekenmerkt door een groot respect voor de natuur. 2) houten slippers die onder een kimono worden gedragen


De sneeuwvlokken worden dikker. Ik had gelezen dat er sneeuw werd verwacht, maar een echte "ooyuki" -zware sneeuw - zoals vandaag is absoluut zeldzaam. En kijk nu, massieve vlokken vlijen zich op de grond, de daken, de takken en stoppen langzaam maar zeker de stad diep in een dik winters dekbed.

We lopen elke tempel en schrijn die we tegenkomen even in.  Het is wonderbaarlijk hoe je in een gewone straat, met huizen, winkels en auto's, plotseling een houten poort ziet waarachter een totaal andere wereld schuilt. Je bevindt je ineens tussen prachtige oude gebouwen, beelden en bomen als ware je in het oude Japan. We zijn al een aantal dagen in Kyoto en hebben die stap in het verleden al gevoeld. Maar vandaag hangt door de sneeuw overal een magische sfeer, we vallen telkens opnieuw stil door de schoonheid van de omgeving. De bomen, die sowieso al prachtig onderhouden zijn, worden witte kunstwerken en het vermiljoen, de kleur die in veel Shinto-schrijnen wordt gebruikt, lijkt dieper en roder tegen het wit van de sneeuw. Het is niet druk bij de kleine tempels waar wij langskomen, waarschijnlijk in tegenstelling tot de grote complexen in de stad. Iedere Japanner gaat namelijk op 1, 2 of 3 Januari naar een schrijn of tempel om te bidden voor gezondheid en geluk in het nieuwe jaar. Deze traditie heet "hatsumode".

We komen aan bij het park, Kyoto Gyoen. Het paleis is gesloten - je kunt er alleen maar op speciale tijden in - en in het park is geen mens te bekennen als we onder de poort door lopen. Het is stil. De sneeuw, die steeds harder naar beneden komt, eist alle geluiden op. We horen slechts het knerpen ervan onder onze voeten en hier en daar klinkt de schreeuw van een kraai. Heel in de verte zien we iemand met een hond, en een gezin- vader, moeder en twee kinderen, dik ingepakt met mutsen en sjaals - komt ons op de fiets tegemoet. "Happy new year!" roept de man met een onmiskenbaar Australisch accent. Natuurlijk, alleen buitenlandse toeristen gaan uitgebreid fietsen of wandelen op deze dag en in dit weer. We lachen en wensen hen ook een gelukkig nieuwjaar.

We beginnen nat en koud te worden en hebben een enorme trek in koffie, maar elk cafeetje of restaurant dat we zien is gesloten. We waren gewaarschuwd. De eerste drie dagen van het jaar ligt Japan plat. Dat wil zeggen, veel restaurants en winkels zijn dicht en openbaar vervoer heeft een aangepast rooster. De meeste Japanners zijn ook vrij en reizen naar familie om daar "oshogatsu" - nieuwjaar- te vieren. Het is het belangrijkste feest van het jaar, te vergelijken met kerst bij ons. Alleen bij de "konbini", de convenience stores die 24 uur per dag open zijn, zou je verse koffie kunnen halen. Erg handige winkels trouwens, die konbini's, je vindt ze in Japan werkelijk overal en je kunt er van alles krijgen. We zijn er net nog eentje ingelopen om een paraplu te kopen. Maar even rustig zitten en opwarmen met koffie kan je daar nou net niet. 


We lopen het park uit aan de andere kant van waar we er in zijn gegaan en komen uit op één van de grote doorgaande wegen van Kyoto - Karasuma Dori. Het wegdek is wit en de auto's rijden voorzichtig. Aan de overkant zien we iets dat op een restaurant én open lijkt. Het blijkt Palace Side Hotel te zijn. Het interieur van de lobby en het restaurant is retro en sober en de tafel waar we aan zitten is niet echt schoon. Maar het is er lekker warm, er klinkt Japanse muziek en we hebben een mooi zicht op buiten waar de sneeuw nog steeds met bakken naar beneden komt. We genieten van de warme koffie, eten een meer dan smakelijke pizza en wagen ons na een dik uur weer naar buiten. Het schemert al en de wegen worden bijna onbegaanbaar. We lopen naar kasteel Nijo, dat begin 1600 is gebouwd in de tijd dat de machtige shogunfamilie Tokugawa regeerde. Het is al gesloten, maar langs de slotgracht staan we stil om te kijken naar het prachtige bouwwerk en de bomen er om heen, die door de sneeuw lijken te zijn versierd met grote witte kelken.

We zijn vlakbij een metrostation. Lopen we verder of nemen we de metro? Het is al donker en de sneeuw weet van geen ophouden. We besluiten naar het hotel te gaan en wentelen ons in de warmte van het station en de metro. Als we aankomen in het hotel vertelt men dat het zeker zestig jaar geleden is dat er zó veel sneeuw in Kyoto gevallen is. Het was voor ons al een heel bijzondere dag, maar zoals nu blijkt gaat deze nieuwjaarsdag ook de geschiedenisboekjes van Kyoto in.